Werkgroepen

Een van de belangrijkste activiteiten van de werkgroep genealogie (stamboomonderzoek) en paleografie (oud-schrift) is het toegankelijk maken van de oude archieven van Borkel en Schaft, Dommelen en Valkenswaard.

Daartoe wordt samengewerkt met het Regionaal Historisch Centrum (RHC Eindhoven), waar de originele documenten berusten.Daarnaast worden bidprentjes en publicaties over families en personen uit onze gemeente verzameld.

De resultaten van deze activiteiten zijn in de vorm van indices of computerbestanden beschikbaar voor degenen die onderzoek doen naar hun familiegeschiedenis. 

Op onze heemkamer zijn o.a. ter inzage:

de doop-, trouw- en begraafboeken van 1619-1810
burgerlijke stand en bevolkingsregister van 1811-1921
de complete kadastrale gegevens van 1832
een verzameling van bidprentjes, rouwbrieven en geboortekaartjes
een collectie geboorte-, huwelijks- en overlijdensadvertenties
een collectie documenten en foto's

Witte gullie eigelijk wa dialect is? Nouw vur al die buitedörpse za’k ’t efkes ùitlegge.
Dialect is oew moerstaol, de tongval waorin ge pròt.

Dè verschilt van streek, stad, dörpen gehucht.’t Eindoves is net zô verschillend as ‘r dörpe bij-in gevèègd zèn.’t Valkeswirds in ’t törp, is nèt nog wa anders as dè van Ginneve en as ge Grôôt-Valkeswird bekèkt hedde netuurlijk ok nog ’t Dommels en ’t Börkel en Schafts.

Dur dè we nie mir zô platsgebonde zèn ontstòt ‘r ’n sort regiolect. Nog schòn, mèr vruger konde precies dùije wor iemes vandàn kwam. Dè gi host niemir.

Hôôgnòddig moete we vaastlegge wa we nog hebbe vur alles verlorre gi. Durrum hebbe wij ons buukske: “Goed gebekt in eigen dialect”. Toch is dialect meer ’n sprèèktaol as ’n schrèèftaol.

Joke Peels-Mollen

De werkgroep Tongval bestaat momenteel uit vijf leden. Belangstellenden, die aan dit onderwerp willen meewerken, zijn  van harte welkom. 
De medewerkers zijn: Joke Peels-Mollen, Mientje Kwinten-Evers, Tilly Wijnen-Firet, Mieke van Erp-Louwers en Frans Box. De werkgroep Tongval komt iedere maand ten minste eenmaal bij elkaar. Kom eens langs. 

Naast genoemde activiteit doet de werkgroep mee aan het dialectologisch onderzoek van het   P.J. Meertens-Instituut van het Koninklijk Nederlands Academie van Wetenschappen te Amsterdam.

Publicaties van Tongval
Werkgroep Tongval heeft een aantal boekjes uitgegeven, onder de titel 'Goed gebekt in eigen dialect'.
In december 2022 is het 20ste deel van deze serie verschenen.
Een inhoudsopgave van alle artikelen uit de eerste tien deeltjes vindt u in Goed gebekt - inhoudsopgave.

In 2007 heeft de groep een boek samengesteld over de dialecten binnen de gemeente Valkenswaard.
Bij de lustrumviering aan het einde van het jaar is het boek M'n Moederstoal (met CD) uitgegeven.
De inhoudsopgave van dit boek vindt u in M'n Moederstoal - inhoudsopgave.

De werkgroep is bereid om voordrachten te verzorgen.

Valkenswaard In Oorlogstijd (VIO) stelt zich ten doel de gebeurtenissen in en om Valkenswaard gedurende de Tweede Wereldoorlog te bestuderen en vast te leggen voor het nageslacht.

Sinds dit doel grotendeels is bereikt, houdt VIO zich voornamelijk bezig met beheren en toegankelijk maken van de aanwezige documentatie ten behoeve van de gemeenschap, met name met het oog op toekomstige generaties.

Werkgroep Historisch Beeldmateriaal houdt zich bezig met het digitaliseren en rubriceren van (oud) fotomateriaal.

Het fotomateriaal (foto’s, dia’s negatieven etc.) wordt zowel in een hoge als een lage resolutie gescand. Het fotomateriaal in lage resolutie is voor derden digitaal ter inzage via de fotobeeldbank op de website van Weerderheem. Fotomateriaal in hoge resolutie wordt alleen na schriftelijke toestemming van de eigenaar (Heemkundekring, particulier, archief en/of bedrijf) digitaal ter beschikking gesteld aan derden; bijvoorbeeld voor illustratie van onderzoek, publicaties en tentoonstellingen.

De fotobeeldbank kent een internetdeel waarop een deel van de fotocollectie voor iedere bezoeker is te raadplegen. De gehele fotocollectie is alleen op de heemkamer (intranet) te raadplegen.

Werkzaamheden

Leden van de werkgroep verzorgen het scannen en invoeren van de fotogegevens en tevens het opbergen van het beeldmateriaal. Zoveel mogelijk worden vooraf relevante gegevens vermeld zoals de namen van personen, locatie en datering. Maar ook bezoekers van de fotobank kunnen informatie toevoegen wat de beeldbank steeds verder verrijkt en effectiever kan worden geraadpleegd.

Van dit digitaal beeldarchief maken verschillende werkgroepen gebruik. Het Valkenswaards Weekblad plaatst in de rubriek Valkenswaardevol regelmatig een foto met een oproep voor nadere, nog steeds ontbrekende gegevens.

Er zijn voor deelname aan deze werkgroep geen speciale vaardigheden nodig.

De werkgroep Archeologie onderschrijft de visie en missie van de landelijke en regionale archeologie verenigingen:

• de archeologie bevorderen (bijdragen aan archeologische kennis en invloed uitoefenen bij overheden)
• en archeologie toegankelijk maken voor een breed publiek en daarmee het publiek bewustzijn vergroten.

De werkgroep Archeologie is aangesloten bij de Archeologische Vereniging Kempen- en Peelland (AVKP) een afdeling van de AWN, de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie. Daarmee is professionele ondersteuning gewaarborgd.

De werkgroep Archeologie houdt zich bezig met:

- het vergroten van de kennis over en het publieke bewustzijn van de waarde van ons erfgoed. Daartoe is een database opgezet met rapporten van archeologische onderzoeken in Valkenswaard. Deze database is te raadplegen via Collecties-Archeologie.

- Belangenbehartiging archeologie op gemeentelijk niveau. De werkgroep werkt samen met de gemeente en ondersteunt deze. Hierbij waken zij over en komen zij op voor de belangen van de archeologie.

- Archeologie in de praktijk. De werkgroep ondersteunt en verricht zelf archeologische onderzoeken. Op verzoek van opgravingsbedrijven wordt lokale archeologische en cultuurhistorische informatie aangeleverd. Hierbij worden uiteraard de andere werkgroepen binnen de heemkundekring geraadpleegd.

Valkenswaard heeft heel wat te bieden wat de aandacht verdient

We noemen hier de Baustgraft of Boomgracht die Valkenswaard in het zuiden beschermde tegen rondtrekkende bendes, de landweer in Dommelen, de schansen bij Venbergen en de boerenschans bij de Goorkes, het urnenveld uit de late Bronstijd op Geenhoven.
Ook de landschapsarcheologie die zich richt op de dynamiek tussen de mens en zijn omgeving verdient onze aandacht. Wie van ons weet dat de Breuk van Vessem het Valkenswaards grondgebied van zuid naar noord doorsnijdt?

Denkers en doeners

Hebt u belangstelling voor het verhaal onder de grond, wilt u weten wat er in Valkenswaard gevonden is, en waar en hoe opgravingen plaatsvinden? Of wilt u meehelpen en onderzoeken om zo de geschiedenis te helpen ontrafelen?
De Werkgroep Archeologie kan nog wel wat denkers en doeners gebruiken!

De eerste stappen van de Werkgroep Kadaster resulteerden in 1997 in de papieren uitgave van 'de kadastrale atlas van de gemeente Valkenswaard: Borkel en Schaft, Dommelen en Valkenswaard anno 1832’.

Bij het raadplegen van deze kadastrale atlas wordt de lezer via de meer algemene gegevens geleid naar specifieke beschrijving van de verschillende percelen uit de kadastrale bronnen. Het geheel wordt afgerond met een sociaal-economische analyse. Deze atlas verscheen in een beperkte oplage van 250 genummerde exemplaren.

Kadastrale gegevens digitaal

De huidige werkgroep heeft deze kadastrale atlas een subliem vervolg gegeven door alle kadastrale gegevens vanaf 1832 tot 2010 te digitaliseren.

In 2017 werd deze omvangrijke historische kadaster-database opgeleverd waarmee elke bewoner van de gemeente Valkenswaard de kadastrale geschiedenis van zijn/haar perceel kan terugzien op de heemkamer. Het unieke aan deze database is onder andere dat zowel de zogenaamde veldwerken als de hulpkaarten er deel van uitmaken.

De werkgroep is bereid om het verleden van lokale percelen in beeld te brengen; ze maakt op aanvraag historische beschrijvingen van ‘gevraagde percelen’. Deze beschrijving wordt op A3-formaat afgedrukt en kan voor de belangstellende 'aanvrager' van betreffende perceelsinformatie ingelijst worden.

Workshops

Daarnaast verzorgt de werkgroep bij voldoende belangstelling onder deskundige begeleiding workshops waarbij, naast uitleg over de kadasteradministratie, uitgebreid aandacht wordt besteed aan het werken met, én gebruik maken van, de aanwezige kadastergegevens. Je kunt dit werk vergelijken met genealogie ofwel stamboomonderzoek. Het verschil is dat het bij het kadaster niet gaat over personen, maar over onroerend goed.