Als je lang actief bent met historische materiaal registreer je een rijkdom aan naslagwerken.
Weerderheem beschikt daarom over veel archiefmateriaal, dat in omvang alleen nog maar zal toenemen.
Wie dus navorsingen wil doen kan vrij snel veel informatie raadplegen bij de vereniging. De informatiebronnen groeien nog steeds naar aantal en inhoud. Het blijft wel een uitdaging om het overzichtelijk te archiveren.
Weerderheem streeft ernaar een overzichtelijke indeling te maken, maar soms zal men wat vaker moeten klikken om bij de gewenste bron of gegevens te komen.
Archieven
Als lokaal erfgoedhouder draagt Weerderheem zorg voor de verwerving, inventarisatie, bewaring, studie en/of het toegankelijk stellen voor het publiek van documentatie over dit erfgoed.
Onze collectie bevat een veelheid aan zowel bibliothecair, genealogisch als archivarisch materiaal. De thema's die in de collecties teruggevonden kunnen worden, zijn erg divers. Ze behandelen in de eerste plaats het lokale erfgoed en de lokale geschiedenis.
Het voeren van een collectieplanning is een must. Het heeft geen zin om bepaalde documenten te bewaren als ze geen directe band hebben met de lokale context en ze niet tot nauwelijks worden bekeken.
Het beleidsplan 2006-2010 heeft de aanzet gegeven tot een bewustwordingsproces. Wat is het doel van de collectie, wat moet worden bewaard en verzameld en vooral: wat niet. Voor sommige zaken ligt het helder, daarin mag Weerderheem niet als archiefbeheerder dienen. (Denk bijvoorbeeld aan de originele archieven van publiekrechtelijke aard zoals documenten uit de archieven van de gemeente, het kadaster etc.)
Weerderheem richt zich in de eerste plaats op het verwerven van die archieven die verloren (dreigen te) gaan doordat bijv. de fabriek, vereniging, stichting e.d. ophoudt te bestaan of al niet meer bestaat.
Na het verzamelen van materiaal en het verzorgen van een zorgvuldige bewaring en een adequaat beheer, is de ontsluiting van de collectie een volgende taak. Dit komt neer op het aanmaken van catalogi en inventarissen. Voor een geïnteresseerde een collectie kan gaan gebruiken voor onderzoek, moet men eerst namelijk weten wat er zich allemaal in die collectie bevindt.
U kunt de inventaris van de archieven op de website raadplegen. De archiefstukken zijn ter beschikking op de heemkamer.
Er liggen nog archieven te wachten om geïnventariseerd te worden.
Leden die hier een steentje aan bij willen dragen, zijn van harte welkom.
naar Archieven in de database/beeldbank Publicaties
Collecties
Fotobeeldbank, Bidprentjes, Rouwbrieven, Grafmonumenten, Bibliotheek, Publicaties en Archeologie.
naar Collecties
Bibliografie
naar Bibliografie
Burgerlijke Stand
Het Valkenswaard van nu is ontstaan uit de drie voormalige gemeenten Dommelen, Borkel en Schaft en Valkenswaard.
Het huidige dorp Borkel en Schaft is ontstaan omstreeks 1810 toen het dorpje Borkel en het dorpje Schaft, ieder destijds een aparte gemeenschap, opgingen in één gemeente, die toen de naam kreeg Borkel en Schaft.
Dommelen en Valkenswaard waren toen reeds allebei een zelfstandige gemeente.
In 1922 werd door Binnenlandse Zaken voorgesteld om Dommelen en Borkel en Schaft met Westerhoven en Riethoven samen te voegen tot één gemeente Westerhoven. Een jaar later stelde Gedeputeerde Staten voor om Dommelen samen te voegen met Valkenswaard, waar het gemeentebestuur van Dommelen zich maar moeilijk mee kon verenigen. Op 1 mei 1934 was de kogel door de kerk en is Dommelen, samen met Borkel en Schaft overgegaan naar Valkenswaard.
In 1811 werd in heel Nederland de burgerlijke stand ingevoerd. Dat wil zeggen dat vanaf 1811 het burgerlijk bestuur de geboorte, het huwelijk (en de afkondigingen van het huwelijk) en het overlijden ging registreren.
Deze akten worden in tweevoud opgemaakt. Eén blijft bij de betreffende gemeente, het andere exemplaar gaat naar de arrondissementsrechtbank.
De geboorteregisters worden na honderd jaar van de rechtbank overgebracht naar het rijksarchief in de desbetreffende provincie. De huwelijks- en overlijdensregisters respectievelijk na vijfenzeventig en vijftig jaar.
Voor raadpleging van de hieronder vermelde burgerlijke standregisters kan men terecht in de heemkamer van heemkundekring Weerderheem.
Microfiches
Om het raadplegen te vergemakkelijken worden sommige archiefstukken, waaronder veelal aktes van de burgerlijke stand, op microfiches gezet. Op de heemkamer staan leesapparaten waarmee de microfiches door eenieder eenvoudig kunnen worden bekeken.
Digitaal
De laatste jaren zijn deze aktes ook via de computer toegankelijk gemaakt. Er zijn meer dan 20.000 aktes ingevoerd en vastgelegd op CD-rom. Nu worden de gegevens gecontroleerd en bijgewerkt.
| Plaats | GHO | Microfiche | Digitaal |
| Borkel en Schaft | Geboorte | 1811-1920 | 1811-1920 |
| Huwelijk | 1811-1920 | 1811-1920 | |
| Overlijden | 1811-1920 | 1811-1934 | |
| Dommelen | Geboorte | 1811-1920 | 1811-1920 |
| Huwelijk | 1811-1920 | 1811-1920 | |
| Overlijden | 1811-1938 | 1811-1934 | |
| Valkenswaard | Geboorte | 1811-1920 | 1811-1920 |
| Huwelijk | 1811-1920 | 1811-1920 | |
| Overlijden | 1811-1950 | 1811-1960 |
Doop- Trouw- en Begraafboeken
De kerkelijke bedienaren hielden naast de trouwregisters, wél doop- en begraafboeken bij. De burgerlijke overheid legde zich alleen toe op de huwelijksregistratie.
Voor de Rooms-Katholieken gold sinds het Concilie van Trente (1545-1563) vanaf 1558 het voorschrift dat iedere parochie doop- en trouwboeken moest aanleggen. Sinds het begin van de zeventiende eeuw werd door de meeste parochies in Noord-Brabant aan deze verplichting gevolg gegeven.
De boeken werden door de pastoors in het Latijn bijgehouden. Het Concilie vaardigde overigens geen voorschriften uit met betrekking tot de registratie van overledenen. Toch ontwikkelde zich bij de Rooms-Katholieken een vorm van overlijdensregistratie. Veel pastoors gingen aantekenen wanneer en aan wie zij de laatste sacramenten hadden toegediend.
De predikanten van de Gereformeerde Kerk hielden eveneens doop- en trouwboeken bij. Geleidelijk aan ontwikkelden zich verschillende soorten registers van overledenen, meestal bijgehouden door de koster/schoolmeester van de Gereformeerde Kerk. In deze registers werden vooral de ontvangsten van het verschuldigde kerkegeld voor het begraven en het luiden van klokken genoteerd.
De navolgende doop- trouw- en begraafboeken (dtb's) zijn op de heemkamer van heemkundekring Weerderheem te raadplegen.
| Plaats | Doop-Trouw-Begraven | Microfiche |
| Bergeijk | Doop | 1626-1661 |
| 1672-1696 | ||
| Trouw | 1626 | |
| 1656-1661 | ||
| 1673 | ||
| 1705-1920 | ||
| Begraven / Overlijden | 1727-1914 | |
| Borkel en Schaft | Doop | 1619-1810 |
| Trouw | 1619-1810 | |
| Begraven / Overlijden | 1619-1810 | |
| Dommelen | Doop | 1619-1810 |
| Trouw | 1619-1810 | |
| Begraven / Overlijden | 1619-1810 | |
| Oerle | Doop | 1649-1808 |
| Trouw | 1649-1808 | |
| Riethoven | Doop | 1670-1726 |
| Trouw | 1670-1726 | |
| Valkenswaard | Doop | 1619-1810 |
| Trouw | 1619-1810 | |
| Begraven / Overlijden | 1619-1810 | |
| Waalre | Doop | 1619-1810 |
| Trouw | 1619-1810 | |
| Begraven / Overlijden | 1619-1810 | |
| Westerhoven | Doop | 1734-1810 |
| Trouw | 1734-1810 | |
| Begraven / Overlijden | 1734-1810 |
Oude Kerkhof
Op de plaats waar eens de oude rooms-katholieke kerk van Valkenswaard stond, ligt nog steeds het oude kerkhof. In 1968 besloot de gemeente Valkenswaard een nieuwe begraafplaats aan te leggen, ver buiten de bebouwde kom gelegen. Langzamerhand ging het oude kerkhof dus zijn functie verliezen en begin jaren 90 van de vorige eeuw werden de eerste graven geruimd.
Werkgroep 't Kleine monument is toen in samenwerking met de gemeente begonnen het oude kerkhof in kaart te brengen. De werkgroep nam contact op met de stichting de Terebinth, een stichting tot herstel van zorg rond dood en rustplaats. Van deze stichting hebben de inventarisatieformulieren model gestaan voor de werkgroep.
Alle tot nu toe gemerkte graven (die op de nominatie staan om geruimd te worden en velen inmiddels ook daadwerkelijk geruimd) zijn gefotografeerd, gemeten en uitgetekend, gecompleteerd met de bijbehorende bidprentjes.
De grafmonumenten van de oude begraafplaats zijn te vinden in de beeldbank Grafmonumenten.
Belgische Vluchtelingen
Aangelegd 1 augustus 1914
Adm. Archief Valkenswaard na 1811, inv.nr. 1239
Het is gemeenzaam bekend dat er tijdens de Eerste Wereldoorlog duizenden Belgen waren die het bezet gebied om een of andere reden wilden verlaten en rust dachten te vinden in het neutrale Nederland.
De gemeente Valkenswaard heeft destijds een register bijgehouden waarin alle Belgische vluchtelingen staan vermeld die zich in Valkenswaard hebben gevestigd. Naast de personalia van deze vluchtelingen, in totaal 565 personen, werd tevens vermeld wat de laatste verblijfplaats was geweest en bij wie of op welk adres er onderdak werd verkregen.
In het overzicht hieronder kunt u zien welke achternamen in het register voorkomen.
Het Register van Belgische Vluchtelingen bevindt zich in het archief van het gemeentebestuur Valkenswaard
1811-1934 (A-0276) onder inventarisnummer 1239.
U kunt dat in het bezoekerscentrum van het Regionaal Historisch Centrum in Eindhoven inzien.
| Aarts Akkerveken van Alberg Albres (sic) Arken Asten van Baaten Baelen van Baken Baks = Bax Balmer Balthissen Baten Bax Beek van Beenaerts Beerkens Beeten Beijnens Bekkers Berckmans Bergmans Bergs Besselaar van den Bex Bijnen Bock de Boermans Bolle de Bollen Booij Borsten Bouillart Bouwel van Branden vd Branders Bressers Brits Broek van den Broekx Buelen van Buntenaert Burg van den Buthenairs Celis Cijpers Claes Claessen Clerbout Coenen Compen Corte de Cox Crooijmans Cuijpers Cuijvers Daal van Damen Daniëls Davids |
Deblier Dekkers Delperdange Delroe Deuren van Didden Dierikx Dijk van Domen Doumen Dries Driessen Eijkens Eijnde van den Elzen Engel Engelen Erkelens Erum Esch Evens Fonteijn Fontijne Fontijne van den Fraiponts Franken Franssen Geenen Gelooven van Genechten Genechten van Gerits Geuens Geven Gevens Gielen Goffen Goffin Goossens Goris Govaerts Groenen Groossaard Groot de Grossard Haagdoorn Haagdoren Ham ten Hanegreef Haren Heijden van der Hertroijs Hoedongs Hoeidonk Hoeijberghs Hoekx Houdox Hout van Hubrechts Huibers |
Huijbers Huijsmans Hulle Hulsmans Ja?? Jamers Jansen Jeurissen Jeurissen Jongbloet Journée Jutten Keim Kelchtermans Kelgtermans Kennis Kerkhof Kieboom vd Koeken Konings Kox Kuijpers Kurings Laarhoven van Lecocq Leijs Leijsten Lemmens Lemoine Lemoins Léon Liepp Lintermans Litzenburg Loos Maas Maenen Maes Maessen Mariën Meekers Megens Meijers Meijnendonckx Melotte Mensel van Mertens Meus Molders Muis Müller Nauwens Nelis Nelissen Neumaier Niesten Nilis Nivelle Noukens Oberl??? |
Oord van den Oostveldt Oostveldt van Oris Paashuys Panken Panken (Loomans) Paradijs van Pastoors Paulus Pauwels Peeters Philipsen Pijnenburg Pohl Poppel Poppel van Proost de Put van Put van de Quangel Raaijmakers Rademakers Rauts Reijnders Reimen Remans Rijks Rombau Rooij van Saas Saes Schaaken Schalken Scheele Schepkens Scheppers Schevensteen van Schoofs Schraeves Schreurs Schrijvers Schröders Schutjen Seelen van Seroijers Sieben Smeijers Smolders Sneijers Sprengers Springvloed Steen van der Steenbergen van Stéphanij Stevens Stienissen Swenne Swinnen |
Teelen Temiklo (?) Théatre Theeuwen Theeuws Thielaans Thijs Thomas Thora Thuvis Tielens Tiers Tils Timmermans Toelen Tops Vallé Vandebroek Vanderval Velde van den Ven van de Verbakel Verbeek Verbruggen Vercainge Verdonck Vereissen Verfürth Verheijen Verhoeven Verijssen Verschuren Versteegde Vincken Vloedt van der Vocht de Vosté Vosters Vrancx Waal de Walbert Warland Warland Renard Warland Wattelet Werrens Weutens Wiesche aus der Wijlaers Wijnants Wijnen Wijngaert de Wilde de Windmolders Winkelert (?) Witz Woos Wouters Wuijtens Zummeren |